Hiểu về suy thận theo Đông y và Tây y

Ts Bs Nguyễn Ngô Lê Minh Anh - Đại học Y Dược Tp Hồ Chí Minh - Viện Đông Y Hiện Đại Dr Minh Anh 

Nhiều bệnh nhân thường đến phòng khám và nói rằng: "Bác sĩ ơi, thận tôi không tốt, phải làm sao?", hoặc "Gần đây tôi hay bị đau lưng, mệt mỏi, liệu có phải thận không tốt không?". Tuy nhiên, khi kiểm tra, chức năng thận của họ lại hoàn toàn bình thường, không hề có dấu hiệu của bệnh thận. Vậy "thận không tốt" thực sự là gì? Thận mà người dân nói đến và thận trong y học hiện đại có gì khác nhau?

Trong lịch sử hơn 5000 năm của Trung Quốc, Đông y đã đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Đông y giống như một thử nghiệm lớn trên cơ thể con người, chỉ thiếu các dữ liệu và nhóm đối chứng chi tiết trong phòng thí nghiệm, nhưng nó đã trở thành một phần của văn hóa và thói quen sinh hoạt của người Trung Quốc.

Thận trong Đông y và thận trong y học phương Tây có một số điểm tương đồng, nhưng cũng có nhiều điểm khác biệt. Thận trong Đông y không chỉ là cơ quan "thận" mà y học phương Tây đề cập đến, mà còn bao gồm nhiều chức năng liên quan. Theo Đông y, thận có vai trò chủ xương, sinh tủy, mở khiếu ở tai, chủ nạp khí, tàng tinh, và còn có liên hệ với các cơ quan khác qua lý thuyết âm dương ngũ hành. Điều này làm cho khái niệm về thận trong Đông y phức tạp hơn nhiều so với y học phương Tây.

Cái gọi là "suy thận" theo dân gian thường ám chỉ rối loạn chức năng sinh lý, theo Đông y có thể phân thành nhiều loại như "thận khí hư", "thận dương hư" và "thận âm hư". Khi kiểm tra y học hiện đại, có thể không phát hiện ra vấn đề gì. Bệnh thận thực sự thường được chẩn đoán qua các triệu chứng như tiểu máu, protein niệu hoặc tăng creatinine máu, biểu hiện cho sự tổn thương thực sự của thận.

Nếu có triệu chứng khó chịu trong cơ thể, nên đến bệnh viện kiểm tra, vì các triệu chứng liên quan đến "suy thận" không nhất thiết là do thận có vấn đề. Các rối loạn khác như hệ nội tiết, chức năng gan hoặc tim cũng có thể gây ra các triệu chứng tương tự. Vì vậy, đừng tin vào các lời đồn, hãy tìm đến các bác sĩ Đông y hoặc Tây y đủ chuyên môn để được chẩn đoán và điều trị chính xác.

Các triệu chứng của bệnh thận thường gặp là "phù nề", "nước tiểu có bọt nhiều", đau lưng, hoặc tiểu máu. Những người có bệnh mãn tính như tiểu đường hoặc cao huyết áp thường dễ bị bệnh thận, nhưng đôi khi họ không để ý đến. Đến khi chức năng thận suy giảm nghiêm trọng, điều trị sẽ rất khó khăn. Vì vậy, những người có bệnh mãn tính cần kiểm tra chức năng thận định kỳ và tuân thủ điều trị để tránh suy thận sớm.

Một số triệu chứng phổ biến liên quan đến "thận hư" trong Đông y như đau lưng, mệt mỏi, khô miệng, nóng trong người, đổ mồ hôi trộm, mất ngủ, yếu sinh lý có thể không được phát hiện qua kiểm tra Tây y. Đông y điều trị những triệu chứng này bằng các vị thuốc bổ thận như sinh địa, bạch hợp, đan sâm, mạch đông, phục linh. Tuy nhiên, cần cẩn thận vì những triệu chứng này có thể ẩn chứa các bệnh lý khác như rối loạn tuyến giáp, tuyến thượng thận hoặc tiểu đường giai đoạn đầu. Do đó, nếu có triệu chứng, nên đến phòng khám để được kiểm tra chi tiết.

Nhiều người lo ngại về việc sử dụng thuốc Đông y gây hại cho chức năng thận, đặc biệt là các loại thuốc chứa axit aristolochic. Từ năm 2003, Bộ Y tế đã cấm sử dụng các loại thuốc chứa axit aristolochic tại Đài Loan, như mã đậu linh, thiên tiên đằng, thanh mộc hương, quảng phòng kỷ, quan mộc thông và các bài thuốc chứa chúng. Những loại thuốc này có thể gây tổn thương ống thận hoặc viêm thận kẽ, dẫn đến suy thận không hồi phục và phải lọc máu lâu dài. Nghiêm trọng hơn, chúng còn có nguy cơ gây ung thư đường tiết niệu.

Nếu chức năng thận đã bị suy giảm, điều quan trọng nhất là tuân thủ điều trị của bác sĩ, kiểm soát đường huyết, huyết áp, điều chỉnh chế độ ăn uống như giảm muối, dầu mỡ, protein và hạn chế thực phẩm giàu kali. Việc theo dõi điều trị định kỳ là chìa khóa để bảo vệ chức năng thận. Nếu muốn sử dụng thuốc Đông y, cần phải được bác sĩ Đông y chuyên môn kiểm tra và kê đơn. Ngoài ra, các loại thuốc sắc Đông y thường chứa nhiều kali, cần thận trọng khi sử dụng và theo dõi mức kali định kỳ để tránh nguy cơ loạn nhịp tim hoặc đột tử.

Mặc dù Đông y và Tây y có những cách hiểu khác nhau về thận, cả hai đều có lý và phương pháp điều trị tốt. Quan trọng là bệnh nhân cần đến khám trực tiếp, thảo luận với bác sĩ về bệnh tình và phương pháp điều trị, không tự ý sử dụng các bài thuốc không rõ nguồn gốc. Tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ và theo dõi định kỳ là cách tốt nhất để duy trì sức khỏe thận.